Giải mã “lá chắn” 2 năm: Tại sao đề nghị không phạt hộ kinh doanh vi phạm về hóa đơn lại là một nước cờ chiến lược?

Cuộc cách mạng chuyển đổi số đang len lỏi vào từng ngóc ngách của nền kinh tế, và “chiến trường” mới nhất chính là những cuốn sổ ghi tay và hóa đơn giấy đã quen thuộc hàng thập kỷ. Việc bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử đối với hàng triệu hộ kinh doanh trên cả nước là một bước tiến tất yếu, nhưng cũng là một cú sốc lớn. Giữa bối cảnh đó, một thông tin gây chú ý vừa xuất hiện: VCCI (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam) chính thức đưa ra đề nghị không phạt hộ kinh doanh vi phạm về hóa đơn trong vòng 2 năm.

Nhìn bề ngoài, đây có vẻ là một sự “nhân nhượng”. Nhưng dưới góc độ chiến lược, đây có thể là một bước đi cực kỳ khôn ngoan, một bài toán tâm lý nhằm đảm bảo sự thành công dài hạn cho một chính sách mang tầm vóc quốc gia. Hãy cùng EHOU  “bóc tách” đề nghị này để xem nó thực sự có ý nghĩa gì với bức tranh kinh doanh tại Việt Nam.

Bối cảnh lớn hơn: Khi “cái khó” của hàng triệu người trở thành bài toán vĩ mô

Để hiểu đề nghị của VCCI, trước hết chúng ta cần nhìn vào đối tượng mà chính sách đang nhắm đến: các hộ kinh doanh. Họ là ai? Là cô chủ tiệm tạp hóa, anh chủ quán phở, chị bán hàng online… với quy mô siêu nhỏ, nguồn lực hạn chế và quan trọng nhất là mức độ sẵn sàng về công nghệ rất khác nhau.

Việc yêu cầu họ ngay lập tức phải thành thạo các quy trình xuất hóa đơn điện tử, kết nối với cơ quan thuế qua các phần mềm phức tạp là một thách thức khổng lồ. Áp dụng các chế tài xử phạt cứng nhắc ngay từ đầu có thể dẫn đến hai kịch bản tiêu cực:

• Tâm lý chống đối: Gây ra sự phản kháng, sợ hãi và tìm cách né tránh thay vì hợp tác.
• Bỏ cuộc: Nhiều hộ kinh doanh siêu nhỏ có thể chọn cách đóng cửa hoặc thu hẹp quy mô vì không thể đáp ứng gánh nặng tuân thủ.

Đây chính là “điểm đau” mà VCCI đang nhìn vào.

“Giải mã” đề nghị của VCCI: Không phải “dung túng”, mà là một “bước đệm” cần thiết

Đề xuất của VCCI không nên được hiểu là sự dung túng cho sai phạm. Thay vào đó, nó là một chiến lược “soft-landing” (hạ cánh mềm) với 3 mục tiêu chính:

• Tạo không gian để học hỏi: 2 năm là khoảng thời gian “ân hạn” quý giá để các hộ kinh doanh làm quen, thử nghiệm và mắc lỗi mà không phải trả giá đắt. Nó biến quá trình chuyển đổi từ một áp lực thành một cơ hội để học hỏi.
• Khuyến khích thay vì ép buộc: Thay vì dùng “cây gậy” là các khoản phạt, chính sách sẽ dùng “củ cà rốt” là sự hỗ trợ và hướng dẫn. Cách tiếp cận này thường hiệu quả hơn trong việc thay đổi hành vi của một cộng đồng lớn và đa dạng.
• Thời gian cho hệ sinh thái hoàn thiện: 2 năm cũng là thời gian để các nhà cung cấp giải pháp hóa đơn điện tử hoàn thiện sản phẩm, tạo ra các gói dịch vụ đơn giản, chi phí thấp phù hợp với nhu cầu của các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Góc nhìn đa chiều: Cơ hội và rủi ro của “lá chắn” 2 năm

Bất kỳ chính sách nào cũng có hai mặt.

• Về mặt tích cực: Nếu được thông qua, đề nghị này sẽ là một liều thuốc an thần cho thị trường, giúp quá trình chuyển đổi số diễn ra một cách ôn hòa và thực chất hơn. Nó thể hiện sự thấu cảm của nhà làm chính sách với khó khăn của người dân, xây dựng niềm tin và sự đồng thuận xã hội.
• Về mặt rủi ro: Luôn có một bộ phận sẽ lợi dụng khoảng thời gian “ân hạn” này để chây ì, không chịu thay đổi. Điều này có thể làm chậm tiến độ chung của mục tiêu minh bạch hóa và hiện đại hóa quản lý thuế.

Bài toán đặt ra cho các cơ quan quản lý là làm thế nào để thiết kế một cơ chế giám sát và hỗ trợ đủ mạnh trong 2 năm này, để đảm bảo các hộ kinh doanh thực sự “học” chứ không phải “lách”.

Lời khuyên cho các chủ hộ kinh doanh: Đừng xem đây là lý do để trì hoãn!

Nếu đề nghị này được thông qua, đó là một tin tốt. Nhưng điều đó không có nghĩa là bạn có thể “kê cao gối ngủ”. Đây chính là thời điểm vàng để hành động mà không phải chịu áp lực:

• Chủ động tìm hiểu ngay từ bây giờ: Đừng đợi đến cuối giai đoạn 2 năm. Hãy bắt đầu tìm hiểu về các nhà cung cấp, các giải pháp hóa đơn điện tử phù hợp với quy mô của bạn.
• Xem đây là cơ hội để hiện đại hóa: Hóa đơn điện tử không chỉ là nghĩa vụ. Nó là công cụ giúp bạn quản lý doanh thu, chi phí và thông tin khách hàng một cách chuyên nghiệp hơn.
• Tham gia các lớp tập huấn: Tận dụng tối đa các chương trình hướng dẫn, hỗ trợ từ cơ quan thuế và các hiệp hội doanh nghiệp.

Lời kết

Đề nghị của VCCI là một góc nhìn đầy tính nhân văn và thực tế trong một cuộc cách mạng số vốn dĩ rất khô khan. Nó cho thấy rằng, để một chính sách vĩ mô thành công, việc thấu hiểu và đồng hành cùng đối tượng chịu tác động nhỏ nhất là yếu-tố-sống-còn. Dù quyết định cuối cùng ra sao, nó cũng đã mở ra một cuộc thảo luận quan trọng về cách chúng ta thực thi chuyển đổi số: quyết liệt nhưng không quyết liệt một cách máy móc, mà cần sự linh hoạt và thấu cảm.

Nguồn: Phương Dung (vnexpress.net)