Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, việc triển khai các chương trình giảng dạy chuyên ngành hoàn toàn bằng tiếng Anh (EMI – English as a Medium of Instruction) đang trở thành một xu hướng tất yếu tại các trường đại học Việt Nam. Mục tiêu rất rõ ràng: nâng cao năng lực cạnh tranh cho sinh viên, giúp các em sẵn sàng bước ra thị trường lao động quốc tế.
Tuy nhiên, con đường này không hề bằng phẳng. Theo các chuyên gia quốc tế, việc chuyển đổi từ giảng dạy bằng tiếng mẹ đẻ sang tiếng Anh đặt ra nhiều thách thức lớn, không chỉ cho sinh viên mà còn cho chính đội ngũ giảng viên. Hãy cùng EHOU “bóc tách” 6 bài toán cốt lõi và tìm kiếm lời giải chiến lược cho vấn đề này.
Nội dung bài viết
1. Bài Toán “Song Ngữ”: Khi Giảng Viên Phải Giỏi Cả Chuyên Môn Lẫn Ngôn Ngữ
Đây là rào cản đầu tiên và lớn nhất. Một giảng viên có thể là chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực của mình, nhưng chưa chắc đã đủ tự tin và thành thạo để truyền đạt những kiến thức phức tạp đó bằng tiếng Anh.
- Vấn đề: Thiếu hụt từ vựng học thuật, ngữ pháp chưa chuẩn, hoặc phát âm khó nghe có thể làm sai lệch nội dung bài giảng, gây khó hiểu cho sinh viên.
- Phân tích: Áp lực phải “hoàn hảo” cả hai vai – chuyên gia và người sử dụng ngôn ngữ – là rất lớn. Điều này đòi hỏi giảng viên phải đầu tư thời gian và công sức vượt xa việc soạn giáo án thông thường.
2. Bài Toán Năng Lực Của “Đầu Vào”: Sinh Viên Chưa Sẵn Sàng
Không phải tất cả sinh viên bước vào chương trình EMI đều có trình độ tiếng Anh đồng đều. Nhiều em có thể đạt yêu cầu đầu vào, nhưng vẫn “đuối sức” khi phải nghe, hiểu, và thảo luận 100% bằng tiếng Anh về các chủ đề chuyên ngành trừu tượng.
- Vấn đề: Sinh viên có thể hiểu sai ý giảng viên, không dám đặt câu hỏi vì rào cản ngôn ngữ, và gặp khó khăn khi đọc tài liệu tham khảo.
- Chiến lược cần có: Các trường cần có chương trình tiếng Anh học thuật bổ trợ, không chỉ dạy ngôn ngữ giao tiếp mà phải tập trung vào kỹ năng đọc hiểu tài liệu, viết luận, và thuyết trình chuyên ngành.
3. Bài Toán Phương Pháp Giảng Dạy: “Bê Nguyên” Cách Dạy Cũ Sang Môi Trường Mới
Nhiều giảng viên có xu hướng giữ nguyên phương pháp giảng dạy truyền thống (thầy giảng, trò ghi chép) khi chuyển sang dạy bằng tiếng Anh.
- Vấn đề: Cách dạy này trong môi trường ngôn ngữ mới càng làm tăng khoảng cách giữa thầy và trò. Sinh viên trở nên thụ động hơn vì vừa phải cố gắng hiểu ngôn ngữ, vừa phải tiếp thu kiến thức.
- Giải pháp: Cần áp dụng các phương pháp sư phạm hiện đại, tăng cường tương tác, thảo luận nhóm, học tập qua dự án. Điều này không chỉ giúp sinh viên thực hành ngôn ngữ mà còn đào sâu kiến thức chuyên môn một cách chủ động.
4. Bài Toán Nhận Thức: Coi Tiếng Anh Là “Mục Tiêu” Thay Vì “Công Cụ”
Một sai lầm phổ biến là cả giảng viên và sinh viên quá tập trung vào việc “dạy và học tiếng Anh” mà quên mất mục tiêu chính là “dạy và học kiến thức chuyên ngành”.
- Vấn đề: Bài giảng có thể trở thành một buổi học ngôn ngữ, nơi việc sửa lỗi ngữ pháp được ưu tiên hơn là thảo luận về nội dung cốt lõi.
- Thay đổi tư duy: Phải xác định rõ, trong lớp học EMI, tiếng Anh là phương tiện để truyền tải tri thức, không phải là đích đến cuối cùng.
5. Bài Toán Giao Tiếp Tương Tác: Sự Im Lặng Trong Lớp Học
Khi rào cản ngôn ngữ quá lớn, sinh viên có xu hướng im lặng, ngại phát biểu vì sợ sai. Điều này triệt tiêu môi trường học tập tương tác, vốn rất quan trọng ở bậc đại học.
- Vấn đề: Giảng viên không nắm bắt được sinh viên có thực sự hiểu bài hay không. Không khí lớp học trở nên căng thẳng, một chiều.
- Giải pháp: Giảng viên cần chủ động tạo ra một không gian an toàn, khuyến khích sinh viên nói lên ý kiến của mình, và tập trung vào nội dung đóng góp hơn là các lỗi ngôn ngữ nhỏ.
6. Bài Toán Hỗ Trợ Từ Nhà Trường: Giảng Viên “Đơn Độc” Trên Hành Trình Chuyển Đổi
Việc chuyển đổi sang giảng dạy bằng tiếng Anh đòi hỏi một sự hỗ trợ đồng bộ và mạnh mẽ từ phía nhà trường, nhưng điều này không phải lúc nào cũng được đáp ứng.
- Vấn đề: Giảng viên thiếu các khóa đào tạo về phương pháp giảng dạy EMI, thiếu nguồn học liệu chất lượng, và không có một cộng đồng để chia sẻ kinh nghiệm.
- Đề xuất: Nhà trường cần xây dựng một lộ trình chiến lược, đầu tư vào việc bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm cho giảng viên, đồng thời cung cấp đầy đủ tài nguyên cần thiết.
Lời Kết
Giảng dạy chuyên ngành bằng tiếng Anh là một mục tiêu chiến lược đúng đắn, nhưng để thành công, chúng ta cần nhìn thẳng vào những thách thức cốt lõi. Đó không chỉ là câu chuyện về ngôn ngữ, mà là bài toán tổng hòa về phương pháp sư phạm, năng lực người học, và sự hỗ trợ có hệ thống. Việc giải quyết thành công 6 “bài toán” trên sẽ là chìa khóa quyết định chất lượng và sự thành bại của các chương trình EMI tại Việt Nam.
Để lại một bình luận